Nazywam się Natalia Krakowczyk jestem dietetykiem i zgodnie z zapowiedziami będę pisała Wam o tematach natury żywieniowej opierając się na mojej wiedzy i doświadczeniu w pracy z pacjentami.
Na pierwszy temat padło na anemię ze względu na Wasze duże zainteresowanie tematem po ukazaniu się artykułu Ady Łogiewy w Sport na Wesoło.
Anemia zwana również niedokrwistością tak naprawdę nie jest tylko chorobą polegającą na niedoborze żelaza z powodu zbyt małej jego ilości w diecie. Wyróżniamy pięć rodzajów niedokrwistości w zależności od przyczyny jej powstawania:
niedoborową- do której prowadzi zmniejszone wytwarzanie krwinek czerwonych lub/i hemoglobiny,
pokrwotoczną – do której prowadzi utrata krwi po urazach, przy małym, długotrwałym krwawieniu,
hemolityczną-do której prowadzi skrócenie czasu przeżycia erytrocytów lub ich nadmierny rozpad,
aplastyczną – do której prowadzi wrodzony lub nabyty zanik komórek macierzystych erytrocytów w szpiku,
niedobarwliwą – spotykana najczęściej wynikająca z niedoboru żelaza.
Często błędnie uważa się, że w walce z niedoborem żelaza wystarczy jedynie jego zwiększona ilość w diecie, a by za dużo się nad tym nie zastanawiać częściej sięgamy po suplementy niż po żywność bogatą w żelazo.
Podstawowym błędem jest częsty brak świadomości, iż czasem nawet podwójna dawka żelaza nie pomoże, jeśli problem leży po stronie złego wchłaniania czy też w chorobach wątroby. Aby lepiej zrozumieć przyczynę niedokrwistości należy poznać przyczyny niedoboru żelaza w organizmie.
Pierwszą przyczyną jest zmniejszone spożycie żelaza, dieta uboga w żelazo hemowe- łatwiej przyswajane, pochodzące z produktów zwierzęcych, wchłaniane w ilości ok 22%. W zamian bazowanie w diecie na żelazie z produktów roślinnych – tzw niehemowe, którego przyswajalność jest niska – ok 2 %.
Drugą ważną przyczyną niedoboru żelaza jest jego upośledzone wchłanianie w zespole złego wchłaniania. Żelazo wchłaniane jest w dwunastnicy i początkowej części jelita. Jeśli cierpimy na celiakię, alergię pokarmową, zapalenie jelit lub pasożyty wchłanianie żelaza jak i innych składników jest upośledzone. W tym wypadku podwyższona ilość żelaza w diecie nie da pożądanego efektu dopóki przyczyna złego wchłaniania nie zostanie wyeliminowana.
Kolejną przyczyną niskiej zawartości żelaza w naszym organizmie jest upośledzenie jego gromadzenia w wątrobie. Żelazo w 60-70% znajduje się w hemoglobinie, mioglobinie i enzymach, natomiast reszta gromadzona jest głównie w wątrobie. Z tego powodu abyśmy mieli bezpieczny zapas żelaza musimy mieć zdrową wątrobę nie oklejoną tłuszczem trzewnym.
Przyczyną niedoboru żelaza u sportowców jest oczywiście intensywny wysiłek fizyczny prowadzący do zwiększonego rozpadu krwinek i jeśli tylko wykluczymy prawdopodobieństwo złego wchłaniania w jelitach, a nasza wątroba funkcjonuje prawidłowo wystarczy skupić się na dobrym skomponowaniu diety. Pamiętajmy, aby dieta dostarczała nam odpowiedniej ilości żelaza, powinno być to żelazo głównie hemowe uzupełnione produktami dostarczającymi żelaza niehemowego.
Dodatkowo należy wziąć pod uwagę składniki diety korzystnie wpływające na wchłanianie żelaza niehemowego: białko mięsa, drobiu, ryb, cukier mleczny – laktoza, kwasy zawarte w owocach i warzywach, owoce bogate we fruktozę.
Niekorzystnie na wchłanianie niehemowego żelaza wpływa głownie nadmiar błonnika – jest to bardzo ważne w czasach, gdy zasypywani jesteśmy produktami wzbogaconymi w błonnik.
Również tiamina zawarta w herbacie i kofeina upośledzają wchłanianie żelaza. Należy zwrócić więc uwagę na ilość spożywanej kofeiny.
Dodam jeszcze, że często polecany w niedoborze szpinak bogaty jest w kwas szczawiowy, który upośledza wchłanianie żelaza niehemowego, co się tyczy również szczawiu i rabarbaru, natomiast żółtko jaja kurzego pomimo dużej zawartości żelaza zawiera również fosforany przez które żelazo z żółtka jest słabo przyswajalne.
Niestety (jak zwykle) się rozpisałam, gdyż ciężko jest opisać problem dotykający tak wielu ludzi w dwóch zdaniach. Jeśli chcielibyście uzyskać dodatkowe informacje zapraszam do kontaktu z nami. Bardzo chętnie odpowiem na wszystkie Wasze pytania związane z moją dziedziną.
Mgr inż. Natalia Krakowczyk
